In deze reeks artikelen schrijft Adrey Caljé niet over zijn overwinningen, mooie combinaties en dergelijke, maar over de dingen die hij niet heeft gezien. De overwegingen op cruciale momenten tijdens een schaakpartij, waarbij de analyse-programmatuur schreeuwt om een bepaalde zet, maar hij uiteindelijk toch de verkeerde weg in slaat. 

Ongeduld

Ongeduld is een slechte zaak in het schaakspel. Twee weken geleden kreeg ik met zwart deze stelling op het bord. Ik sta materiaal voor, maar hoe nu verder? Ik besloot tot 1 … Dh3. Mijn gedachten waren: (a) de dame is geen goed blokkadestuk, (b) als de koning op de e-lijn staat, kan ik de e-pion niet met de dame slaan, (c) een pion meepakken is altijd meegenomen.

Het ging als volgt verder. 2. e6 Kf8 3. e7+ Ke8 4. Pc4 Oei, plotseling heeft wit zeer vervelende dreigingen. Oeps, plotseling heeft wit zeer vervelende dreigingen. Zwart mag blij zijn dat na Dg3 5. Kd4: Dg1 6. Kd3 eeuwig schaak kan houden. De witte koning kan niet naar voren omdat dan de pion op e7 valt. Remise dus. Een vervelende verrassing.

Hoe dan wel? Cruciaal is dat de witte pion op e6 wordt tegengehouden en niet op e7. Het ingrijpen van het paard op c4 is dan veel minder vervelend. Bovendien staat de vrijpion verder van het promotieveld. Daarom moet je eerst Kf8 spelen. Daarna kan je de dame activeren. Achteraf is dat eigenlijk heel logisch. Ook dan is het voor zwart nog een kwestie van lange adem. De witte stukken staan mooi gecentraliseerd en werken goed samen. Probleem voor wit zijn de kwetsbare pionnen. Die kan hij niet goed allemaal tegelijk verdedigen. Wit moet bij het spelen steeds zorgen dat alle stukken gedekt blijven.

Een voorbeeld van hoe het kan gaan: 1...Kf8 2.g4 Dd5 3.Kd3 Da2 4.a5 (36.Txd4 Da3+ 37.Ke2 Dxh3 38.Te4 Ke7 39.b5 Da3 40.bxc6 bxc6) ..Da3+ 5.Kxd4 Dxh3 6.Kc4 h5 7.gxh5 Dxh5 8.Kd4 Ke7 9.Pc4 Dd1+ 10.Kc3 g4 11.Pe3 Df3 12.Kd4 g3 (zie diagram onder) Zwart heeft nu een eigen sterke vrijpion die wit nog meer materiaal kost. Daarna mag de winst geen probleem meer zijn.

Moraal van het verhaal. Materieel voordeel is blijvend. Er is in dat geval dus geen reden je te overhaasten en je tegenstander tegenkansen te geven door zwaktes te creëren. Haast je langzaam, is in dit soort stellingen het devies.

Schrijf reactie (0 Reacties)

Kramp tijdens het visualiseren

Voor mijn gevoel stond ik ruim gewonnen. Maar mijn tegenstander blijft hardnekkig vechten. Hij dacht waarschijnlijk: laat maar zien dat je het kan! 

Op zet 35 moest ik definitief beginnen met de genadeslag. Mijn doel was om het eerst volledig te visualiseren. Elke keer kwam ik een heel eind, maar ging het net fout bij die laatste zetten. Waarom kon ik het niet visualiseren tot mat. Zat er wel een mat in deze stelling?

Wanneer ik bij de jeugd een stelling op het bord zet, vragen ze vaak: In hoeveel zetten is het mat? En dan leg ik uit dat je dat bij een gewone partij dit ook niet weet. Het zou natuurlijk wel fijn zijn. Ook voor mij, wanneer er in deze stelling een bordje bijstond "mat in 5". 

Na een 10 minuten visualiseren gaf ik het op. En vervolgde met de eerste zetten die ik had bedacht. Wel met enige teleurstelling want ik had de goede zetten niet tijdens het visualiseren gezien. Mijn tegenstander waarschijnlijk wel, want hij gaf na een paar zetten voortijdig op. Ik was opgelucht, maar zat ook nog steeds met de vraag: hoe gaat het nu mat?

 

wit aan zet 

 

De oplossing 

1. Db5+ Kb7

2. a6+ Ka8

3. b7+ Kxa7

4. bxTc8=P+

Wit promoveert tot een paard en geeft tevens schaak.

Er zijn nu twee mogelijheden voor zwart.

4. ... Txc8 5. Db7#

of

4. ... Ka8 5. Db7#

Schrijf reactie (0 Reacties)

Cruciale momenten

Dit keer een tweetal situaties uit dezelfde partij. We beginnen met de eenvoudigste. Wie de eerste stelling ziet kan gerust concluderen dat ik, met wit, een goede positie heb opgebouwd via het koningsgambiet. De f-lijn is immers semi-open, De dame is uit de penning gestapt en de kansen liggen voor het grijpen. Mijn tegenstander heeft mij echter wel een dubbelpion bezorgd op de c-lijn, maar dat mag de pret niet drukken. De meter van de computeranalyse slaat fors uit. Enige tactische wendingen liggen voor het oprapen. 

 Wit is aan zet.

Mijn zet 12. Le5 was helaas niet die fantastische zet die de meter verder liet uitslaan. Integendeel, het tegenovergestelde was het geval. 

De goede voortzetting is 12. Pg5! Met een paar winnende varianten:

a. 

12. … 0-0 

13. Pxf7 Txf7

14. Lxf7

De koning kan de loper niet slaan in verband met Lc7+ en dameverlies.

b. 

12. … Lxg5

13.  Lxg5 Pf6

14.  Lxf6 gxf6

15. Dh6

c. 

12. … f6

13. Pf7 met torenverlies

d.

12. … Da5 

13. Tae1 f6

14. Txe7 Kxe7

15. Te1+ Kd8

16.  Pxf7+ met torenwinst en een wandelende koning.

Kortom, er zijn nu vele winstmogelijkheden, als je 12. Pg5 maar hebt gezien. 

De tweede stelling was mijn laatste misrekening uit deze partij. Ondanks dat ik bij de eerste stelling de verkeerde keuze had gemaakt, was de schade inmiddels al wat hersteld. Een nieuwe kans op een nog grotere voorsprong (+13.00) lag voor het grijpen. 

 Wit aan zet.

Twee zetten lagen voor de hand. Df6+ of Txf7. In het eerste geval zag ik de koning nog naar g8 vluchten, maar was daarna de goede voortzetting kwijt.

En dus koos ik voor Txf7, hetgeen de partij terugbracht naar een remise-stand. Zwart slaat dan terug met zijn toren en de dame slaat met schaak. De koning vlucht en er is geen mat zetten meer mogelijk. De zwarte koning kan zich achter de g-pion blijven verschuilen.

De winnende voortzetting was toch Df6+. Zwart gaat mat, of moet zijn dame nog cadeau geven. Maar hoe bereik je dat?

Volgende week meer.

 

 

 

 

 

 

 

 

Schrijf reactie (0 Reacties)

Blunder op zet 50

Er had een lichtje moeten gaan branden, nadat mijn tegenstander een mopperend geluid maakte bij de zet 49. ... Th6. Een geluid alsof hij zijn toren had weggegeven. De omstanders werden wat onrustig terwijl ik nadacht. En ik zag het probleem niet en speelde 50. Tg1+ 

Het gevolg was nog meer geroezemoes onder de omstanders. Pijnlijk, ik had inderdaad het winnen van een stuk niet gezien.

Wit aan zet en wint een stuk 

 

 

Schrijf reactie (1 Reacties)

Het is zo simpel, als je het ziet

Op het PK voor senioren heb ik mij laten overrompelen door mijn tegenstander. Terwijl ik zelf (met zwart) juist in de startblokken stond om in de aanval te gaan, kwam mijn tegenstander met zijn dame op mijn koningsstelling af (12. Da4) . Tegengesteld rokeren staat meestal voor een partij met vuurwerk. Wel is het goed opletten dat de koningsstelling na een lange rokade goed verdedigd blijft.

Vanuit de Scandinavische opening kwam de volgende stelling op het bord.

Stelling na 12. Da4

Wit valt indirect de pion op a7 aan. Wel moet hij nog eerst het paard wegjagen met b5. Maar je weet, als zwartspeler, dat dit logischerwijs gaat komen.

Wel heeft wit zich in een aftrekaanval op zijn dame gemanoeuvreerd. Niet prettig natuurlijk voor wit, want deze kan gelijk uitgevoerd worden (Pxd4). De onprettige gedachte dat wit hierna a7 kon slaan en ik het gevoel kreeg dat ik hierna zo goed als mat zou gaan, deed mij besluiten om Kb8 te spelen. Nu hoor ik mijn schaaktrainer vertwijfeld zeggen dat ik zoiets beter uit kan rekenen, in plaats van op mijn gevoel afgaan. En ook in dit geval heeft hij gelijk.
Een toeschouwer vroeg mij na afloop waarom ik niet Pxd4 had gespeeld. Ik zei dat het volgens mij niet goed zou aflopen. Hij adviseerde mij om nog maar eens te kijken. En daar gaan we dan:

12. ... Pxd4

13. Dxa7 Pxe2+

14. Kh1 (de enige mogelijkheid)

14. ... Lb5

15. a4 Ld3

De koning kan nu altijd naar d7 als het moet. En zwart heeft een stuk gewonnen en heeft zijn gambietpion weer terugverdiend.

Minder dramatisch voor wit is natuurlijk 13. Dd1, maar mijn angst voor 13. Dxa7 is dus geheel onterecht.

De volgende keer toch maar even verder doorrekenen...

 

 

 

 

 

Schrijf reactie (0 Reacties)

Mat in zes...

Soms heb je van die partijen waar alles voorspoedig verloopt. De opening gaat goed, de tegenstander, met zwart, gaat te vroeg in de aanval en hij ziet een loperoffer over het hoofd. Hoe kom je in zo'n situatie? Als volgt:

1. e4 d6 2. f4 Pd7 3. Pf3 Pgf6 4. Pc3 e5 5. Lc4 h6 6. fxe5 dxe5 7. Lb5 c6 8. Lc4 Dc7 9. O-O Lc5+ 10. Kh1 Pg4

Een vroegtijdige aanval met Pg4, met een loperoffer als vervolg.

11. Lxf7+ Ke7 12. De2 Pf2+ 13. Txf2 Lxf2 14. Dxf2 Kxf7

En daar zijn we dan, nadat de koning mijn loper (14. ... KxLf7) heeft geslagen. Ook al sta je op basis van materiaal dan wel een puntje achter, het is heerlijk om zo'n partij verder te spelen. De winst komt vanzelf naar je toe.

Wat ik echter niet had gezien, was dat het nu al mat in zes is. Wit aan zet. Wie ziet hem ook?

 

 

 

 

 

Schrijf reactie (0 Reacties)

MORA(A)

Kinderen leren we bij het schaken MORA te hanteren. Midden, Ontwikkelen, Rokeren en Aanvallen. En dat graag in die volgorde. Het lijkt me een goed idee om hier nog een extra A aan toe te voegen. De A van Afmaken. Misschien wel het moeilijkste van allen.

In de jaren 70 moest ik bij mijn voetbalclubje VV RCS in de laatste minuten een strafschop nemen. Deze keer had ik bedacht om de bal met mijn wreef maar eens mooi in de hoek te plaatsen. Het doel was immers zó groot, dus wat kon er misgaan? Door mijn harde geplaatste trap nam de bal een vreselijke boog en belandde uiteindelijk ergens bij de cornervlag. Volgens mij is hij zelfs niet eens meer over de achterlijn gegaan. Soms word ik er nog wel eens glimlachend op aangesproken.

Zo’n gevoel van onkunde komt met enige regelmaat ook in mijn schaakpartijen terug. In Wijk aan Zee zette ik in een weekendtoernooi overtuigend mijn dame en wilde mijzelf laten feliciteren met het mat. Echter was het geen mat. De tegenstander sloeg mijn dame en keek mij verwonderd aan. Ik had mijn dame op het verkeerde veld gezet en verloor de partij.

In de zomercompetitie speelde ik een gehele partij op mat. Mijn tegenstander moest zich met hand en tand verdedigen. Maar ik zag het uiteindelijke mat niet. De tijd begon te dringen en ik wilde er dan maar remise van maken. In plaats van daadwerkelijk remise aan te bieden zag ik via een dameoffer een eeuwig schaak. Ik probeerde deze uit te voeren, maar het bleek geen eeuwig schaak te zijn. Dame kwijt, extra stuk kwijt en de partij verloren.

Dinsdag kwam ik met wit via het koningsgambiet in een riante positie terecht. Zo voelde het ook. Met nog voldoende tijd op de klok kon het rekenwerk beginnen. 

 Stelling na 24. … Kf8

Bij het uitrekenen van een voortzetting zijn de dwingende zetten als eerste aan de beurt. 

Optie 1. Dh8+ had ik al eerder uitgeprobeerd, maar dit levert na Kf7 weinig spectaculairs op. 

Optie 2. Lxc5 is in feite ook een dwingende zet. Zwart wordt gedwongen terug te slaan, anders verliest hij zijn dame. 

Bij niet gedwongen zetten wordt het rekenwerk wat moeilijker, omdat je rekening moet houden met alle mogelijke zetten van de tegenstander. 

Optie 3. Te1 maakt het geheel wel wat spannender, maar levert geen directe winst op. (25. Te1 Lxe3 26. Dh8+ Kf7 27. Dh5+ Kg8 28. Texe3 Dxe3 29. Txe3 Txe3 30. Kg1)

Optie 4. Tg3, daar wordt iedereen blij van. Tenminste als je de goede voortzetting ziet. Ik zag hem niet. Ik verwachtte dat na Tg3 de koning ongeschonden weg zou kunnen lopen naar d8. Dit is echter niet het geval. Zwart gaat mat.

Ik koos uiteindelijk voor optie 2. (25. Lxc5) en we kwamen remise overeen. Tijdens de napraat met mijn tegenstander en de kibitzers die mee hadden gekeken zag niemand het gewenste mat. Met het idee “als er geen mat is kun je erg lang zoeken”, gingen we huiswaarts. Een gemist schot voor open doel was wel gedeeltelijk voorkomen, maar er bleef ook een stuk onbehagen hangen. 

Analysevriend Fritz was bij thuiskomst bestraffend: 25. Tg3 g5 26. Lxc5 Dxc5 27. Txg5 Te1+ {uitstel van executie}28. Txe1 fxg5 29. Tf1+ Ke8 30. Df7+ Kd8 31. Te1 Df8 {uitstel van executie} 32. Dxf8+ Kd7 33. De7+ Kc8 34. De8#

Halverwege de nacht kwam het eerste mailtje al binnen: “Jammer dat je Tg3 niet hebt gezien”.

 

 

 

 

 

 

Schrijf reactie (0 Reacties)
2023  Schaakvereniging Voorburg